Jak dobrze zaprojektować system sterowania odpowiedzialny za bezpieczeństwo?

​​

Zaawansowane technologie i procesy przemysłowe zmuszają producentów maszyn do projektowania skomplikowanych systemów sterowania. Tylko takie zaawansowane systemy sterowania są w stanie obsłużyć technologię. Jeżeli proces produkcyjny związany jest z dużymi energiami niszczącymi, maszyny muszą posiadać odpowiednio zaprojektowany system odpowiedzialny za bezpieczeństwo – jako część systemu sterowania maszyny. Zapisy prawne bardzo ogólnie definiują układy sterowania odpowiedzialne za bezpieczeństwo. W obszarze eksploatacyjnym, czyli dotyczącym wszystkich użytkowników maszyn, posługujemy się dyrektywą narzędziową 2009/104/WE, która została wdrożona przez rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r.
w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. W rozporządzeniu tym, w rozdziale 3, znajdziemy tylko jeden paragraf, który mówi o układach sterowania:

„§ 11. Układy sterowania maszyn powinny zapewniać bezpieczeństwo i być dobierane z uwzględnianiem możliwych uszkodzeń, defektów oraz ograniczeń, jakie można przewidzieć w planowanych warunkach użytkowania maszyny”.

Zapis jest bardzo ogólny i pozostawia projektantom układów sterowania otwartą drogę w kwestiach technicznych, co zmusza do posiłkowania się literaturą w zakresie projektowania bezpiecznych systemów sterowania, w tym normami opisującymi te zagadnienia. Dużą rolę w osiągnięciu celu odgrywa doświadczenie osób projektujących układy sterowania.

Ocena ryzyka – baza podstawowych informacji dla projektanta

Projektując systemy sterowania związane z bezpieczeństwem, musimy zacząć od oceny ryzyka. W wielu obszarach zarządzania bezpieczeństwem w zakładach przemysłowych ocena ryzyka jest głównym filarem, na którym opiera się poziom bezpieczeństwa, jest tak również w procesie projektowania systemów sterowania odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Prawo nie nakazuje stosowania konkretnej metody oceny ryzyka – o wyborze decyduje projektant. Wybór ten jednak ma kluczowe znaczenie już na etapie projektowania funkcji bezpieczeństwa naszego systemu. Wytyczne z oceny ryzyka wskazują na konkretne cechy urządzeń ochronnych i jeśli nie są poprawne, przeniosą ten bł...