0
35
W ramach czasopisma SUR niejednokrotnie poruszany był temat oceny ryzyka, przede wszystkim w kontekście jego minimalizowania na danym stanowisku pracy (ryzyko zawodowe). W tym numerze skupię się jednak na poprawności wykonania oceny ryzyka dla maszyn, robotów czy linii produkcyjnych.
Ocena ryzyka maszyn jest obowiązkiem wynikającym z Dyrektywy maszynowej 2006/42/WE, która została wprowadzona do stosowania rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r.
w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn – ocenę przeprowadza producent maszyny. Mowa jest o tym w § 9 ww. rozporządzenia: „Producent maszyny lub jego upoważniony przedstawiciel powinien zapewnić przeprowadzenie oceny ryzyka w celu określenia, mających zastosowanie do tej maszyny, zasadniczych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana z uwzględnieniem wyników tej oceny”.
Zgodnie z przywołanym rozporządzeniem ryzyko to kombinacja prawdopodobieństwa i ciężkości urazów lub uszczerbku na zdrowiu, które mogą zaistnieć w sytuacjach niebezpiecznych, a za zagrożenie uważa się potencjalne źródło urazów lub uszczerbku na zdrowiu.
Ocena ryzyka jest procesem, którego kolejne etapy zostały przedstawione na rys. 1. Główne etapy procesu to:
- zidentyfikowanie zagrożenia, jakie może stwarzać maszyna i związane z tym sytuacje niebezpieczne,
- oszacowanie ryzyka pod kątem rodzajów urazów lub zakresu uszczerbku na zdrowiu i prawdopodobieństwo ich wystąpienia,
- oszacowanie ryzyka w celu ustalenia, czy wymagane jest zmniejszenie ryzyka, zgodnie z wymaganiami rozporządzenia,
- wyeliminowanie zagrożenia lub zmniejszenie ryzyka związanego z zagrożeniami przez zastosowanie środków ochronnych, zgodnie z hierarchią (o hierarchii będzie dalej w artykule).
Rys. 1. Schemat prawidłowego procesu przeprowadzania oceny ryzyka maszyny/robota
Zagrożenia, które może stwarzać maszyna, dzieli się na czynniki niebezpieczne, szkodliwe (fizyczne, chemiczne, psychofizyczne) i uciążliwe. Czynniki niebezpieczne to takie, które powodują natychmiastowe pogorszenie stanu zdrowia, czynniki szkodliwe poprzez swoje oddziaływanie mogą spowodować stopniowe pogorszenie stanu zdrowia (choroba zawodowa), natomiast czynniki uciążliwe to takie, które utrudniają pracę i mogą obniżać zdolność do jej wykonywania, nie powodują jednak trwałego pogorszenia stanu zdrowia. Lista przykładowych zagrożeń przedstawiona została w tabeli 1.
| Zagrożenia fizyczne – w tym niebezpieczne | Zagrożenia fizyczne – w tym niebezpieczne | Zagrożenia psychofizyczne |
| Upadek na tym samym poziomie | Nadważkość | Przeciążenie układu ruchu statyczne |
| Upadek na niższy poziom | Nadciśnienie działające na człowieka | Przeciążenie układu ruchu dynamiczne |
| Upadek na schodach | Obniżone ciśnienie działające na człowieka | Obciążenie nerwowo-psychiczne |
| Uderzenie przez spadające przedmioty | Wibracja | Obciążenie emocjonalne |
| Przygniecenie przez spadające przedmioty | Infradźwięki | Zagrożenia chemiczne |
| Uderzenie przez przemieszczające się przedmioty | Ultradźwięki | Substancje i preparaty o właściwościach wybuchowych |
| Uderzenie, przygniecenie przez przemieszczające się maszyny, pojazdy itp. | Mikroklimat | Substancje i preparaty skrajnie łatwopalne |
| Uderzenie przez odrzucone przedmioty (części narzędzi lub obrabianych przedmiotów) | Zmienne warunki klimatyczne (temperatura powietrza, wilgotność, ruch powietrza, przeciągi) | Substancje i preparaty wysoce łatwopalne |
| Pochwycenie przez poruszające się części maszyn (wciągnięcie lub pochwycenie) | Jonizacja powietrza | Substancje i preparaty łatwopalne |
| Wplątanie | Natężenie oświetlenia | Substancje i preparaty utleniające |
| Uderzenie o nieruchome przedmioty | Luminacja | Substancje i preparaty bardzo toksyczne |
| Kontakt z ostrzami, ostrymi krawędziami | Olśnienie | Substancje i preparaty toksyczne |
| Kontakt z chropowatymi, szorstkimi powierzchniam | ...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
